Marmur, mitologia, przeszłość i współczesność – poznajcie modne i duchowe Halki na Cykladach w centrum Naxos. Naxos jest największą i jedną z najbardziej urokliwych wysp archipelagu Cyklad. To podróż przez historyczne bogactwa, przyrodę i lokalne tradycje. Warto tam zajrzeć, szczególnie jak już minie wakacyjny zgiełk.

Pomiędzy głośną Mykonos a romantycznym Santorini

W sercu archipelagu Cyklad, pomiędzy głośną Mykonos a romantycznym Santorini, kryje się jedna z najpiękniejszych i najbardziej autentycznych greckich wysp – Naxos. To miejsce, gdzie antyczna historia splata się z tradycyjną kulturą, a wspaniałe plaże sąsiadują z malowniczymi górskimi wioskami.

Naxos jest wyspą kontrastów – od bogatych wykopalisk archeologicznych po tętniące życiem nocne kluby, od starożytnych świątyń po nowoczesne destylarnie, od marmurowych kamieniołomów po zielone plantacje oliwek. Miłośnicy historii odkryją fascynujące zabytki antyczne. Entuzjaści lokalnej kultury będą zachwyceni tradycyjnymi wioskami górskimi. Szukający relaksu odnajdą jedne z najpiękniejszych plaż w całej Grecji.

Portara – brama do Naxos

Pierwszym widokiem, który wita przyjeżdżających na Naxos, jest monumentalna Portara – kamienna brama będąca pozostałością po nigdy nieskończonej świątyni Apollina z VI wieku p.n.e. Ten imponujący portal, zbudowany z miejscowego marmuru, stoi samotnie na małej wysepce Palatia, połączonej z głównym portem kamienną groblą. Warto wiedzieć, że w starożytności wyspa słynęła z pięknego marmuru, z którego powstawały antyczne rzeźby. Kamień ten powszechny jest tutaj również współcześnie.

Świątynia Apollina miała być jedną z największych w starożytnej Grecji. Pozostała po niej jedynie ta monumentalna brama, która przez wieki stała się symbolem wyspy i jednym z najczęściej fotografowanych miejsc w Grecji.

Portara stanowi symbol wieczności i nieskończonych możliwości. Ludzie z całego świata publikują stamtąd zdjęcia, wspominając magiczny klimat zachodów słońca, który trudno porównać z zatłoczoną atmosferą Mykonos. Są zachwyceni.

Najlepszy czas na zwiedzanie Portary to godziny wieczorne, gdy zachodzące słońce przesyła swoje promienie przez kamienny portal, tworząc magiczną atmosferę. To miejsce idealnie nadaje się do medytacji i kontemplacji nad przemijalnością ludzkiej działalności na tle wiecznej natury. – Zachód słońca za Portarą to najpiękniejszy początek dnia na Cykladach. Nie trzeba filtru – marmur świeci własnym blaskiem – mówi jedna z napotkanych tutaj turystek włoskich.

Chora – stolica i centrum życia wyspy

Stolicę Naxos warto odwiedzić nie tylko ze względu na wspomnianą Portarę. Tutaj znajduje się również główny port, do którego przypływają promy kursujące z Aten i z innych wysp, a także samoloty z turystami. Na wyspie znajduje się bowiem małe lotnisko.

Chora jest to malownicze miasto położone na zachodnim wybrzeżu wyspy, tuż przy głównym porcie. Znajduje się nad brzegiem Morza Egejskiego i jest jednocześnie największym oraz najbardziej pulsującym sercem Naxos, łącząc tradycję z nowoczesnością. Położenie Chory pozwala zarówno cieszyć się pięknymi nadmorskimi widokami, jak i oferuje łatwy dostęp do wielu atrakcji wyspy.

Historia Chory sięga czasów starożytnych, ale jej obecna forma kształtowała się przez wieki pod wpływem różnych kultur, w tym weneckiej, co widać szczególnie w zabytkowej architekturze centrum miasta. W średniowieczu Chora była strategiczną osadą i ośrodkiem handlowym, co potwierdzają rozbudowane mury obronne, które do dziś są jedną z największych atrakcji turystycznych.

Atrakcje turystyczne Chory obejmują zarówno zwiedzanie zabytków, spacery po klimatycznych uliczkach oraz relaks na plażach miejskich, jak i udział w lokalnych wydarzeniach – od tradycyjnych świąt po nowoczesne festiwale muzyczne. Bliskość morza pozwala na korzystanie z licznych sportów wodnych i rejsów po okolicznych wyspach. Na uwagę zasługuje odnawiany wenecki zamek (Kastro), bogate w zbiory Muzeum Archeologiczne, biała marmurowa Katedra, Avaton 1739 – restauracja ze wspaniałym tarasem i  panoramą na Wyspę, ekspozycja muzealna w dawnym Klasztorze i Szkole Urszulanek.

Jedzenie i nocne życie po grecku

Gdy słońce zachodzi nad Portarą, Naxos przeobraża się w tętniące życiem nocne centrum Cyklad. Stolica wyspy to świetne miejsce na wieczór — można wybrać się na romantyczną kolację w knajpce przy nabrzeżu, np. w Mezze² lub Taverna. Każdego wieczoru inna knajpa, inna kuchnia, inny vibe – zawsze coś nowego do odkrycia. Stare miasto zachwyca atmosferą tradycyjnych kafeneionów i ouzeri, gdzie przy lampce ouzo lub kieliszku lokalnego wina można delektować się grilowanymi owocami morza i mezze. Szczególnie popularne są tawerny przy starym porcie, skąd roztacza się piękny widok na oświetloną Portarę.

Dla miłośników bardziej energetycznej rozrywki nadmorska dzielnica ma nowoczesne kluby i bary z muzyką na żywo. Szczególnie popularne są place z widokiem na morze, gdzie można tańczyć pod gwiazdami do godzin porannych.

Nie oznacza to, że Chora żyje tylko imprezami i nocnym życiem. Z dala od centrum i nabrzeża życie toczy się spokojnie, a w małych obiektach noclegowych na obrzeżach miasta można spokojnie odpoczywać w cieniu śródziemnomorskiej roślinności, popijając greckie wino lub sok ze świeżych owoców nad basenem. Tak jest m.in. w Hotelu Princess of Naxos, w którym spędziliśmy urocze cztery dni. Znajduje się on na południowym krańcu Chory, nieopodal lotniska, tuż przy morzu.

Modne i  duchowe Halki

Malownicza wioska Halki będąca duchowym centrum wyspy położona jest około 10 kilometrów na wschód od stolicy. Jest to jedno z najpiękniejszych miejsc na Naxos i jednocześnie najważniejsza z historycznych wiosek wyspy. Ta tradycyjna cykladzka osada zachowała swój autentyczny charakter dzięki położeniu z dala od głównych szlaków turystycznych.

Główną atrakcją Halki jest bizantyński kościół Panagia Protothroni z IX wieku, jeden z najstarszych i najważniejszych zabytków religijnych na wyspie. Wnętrze świątyni zachwyca wspaniałymi freskami z różnych epok, najstarsze z nich pochodzą z XI wieku.

Halki słynie również z produkcji wysokiej jakości ziół i przypraw. W lokalnych sklepikach można zakupić oregano, tymianek, szałwię czy lawendę – wszystkie uprawiane w tradycyjny sposób przez lokalnych rolników. Wioska oferuje także kilka wspaniałych tawern, gdzie podaje się dania przygotowywane według rodzinnych receptur z użyciem lokalnych składników.

Tutaj też znajduje się historyczna tłocznia oliwy Markos Vallindras, powstała w 1880 roku. Obecnie jest to zabytkowa ekspozycja, kawiarnia i miejsce oferujące degustację oliwy z oliwek. Tłocznia znajduje się w środku klimatycznej wioski, przy ulicy pełnej restauracji i kawiarni, gdzie koncentruje się ruch turystyczny. Przyjeżdżają tutaj zorganizowane wycieczki jako jeden z przystanków na trasie (obok świątyni Demeter) i turyści indywidualni, nocujący w Chorze.

Halki to także słynna destylarnia Citron Vallindras, obejmująca muzeum oraz sklep z lokalnym likierem kitron. W przeciwieństwie do włoskiego Limoncello trunek ten powstaje z liści cytrusa o nazwie kitron. Przypomina on dużą zieloną cytrynę i jest niezwykle aromatyczny. Destylarnia powstała w 1896 roku i funkcjonuje do dzisiaj. Kitron jest jednym z trzech greckich aperitifów o Chronionej Nazwie Pochodzenia. Można go tutaj degustować, kupić, a także odwiedzić niewielką ekspozycję poświęconą historii tego niezwykłego alkoholu.

Apitantos – muzeum pod gołym niebem

Wioska Apiranthos, położona na wysokości 650 metrów w centralnej części wyspy, to prawdziwe muzeum architektury cykladzko-weneckiej pod gołym niebem. Ta niezwykła osada zachowała swój średniowieczny charakter dzięki użyciu lokalnego marmuru do budowy domów i układania ulic.

Spacer po Apiranthos to podróż w czasie – wąskie marmurowe uliczki, łukowate przejścia, weneckie wieże obronne i bizantyński kościół Agia Kyriaki z X wieku tworzą niepowtarzalną atmosferę. Wioska słynie z trzech małych, ale fascynujących muzeów: archeologicznego, geologicznego i folkloru, w których można poznać bogatą historię i kulturę Naxos.

Lokalne tawerny w Apiranthos serwują tradycyjne dania górskie, przygotowywane według receptur przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Szczególnie polecane są baranina pieczona z ziołami, lokalny ser oraz słynne naxijskie ziemniaki, uważane za jedne z najsmaczniejszych w Grecji.

Natomiast najbardziej dzika i niedostępna zachodnia część wyspy to miejsce na naturacation – skupiona na wypoczynku w naturalnym środowisku z naciskiem na równoważność i autentyczne doświadczenia.

Marmur i bogowie olimpijscy

O tym, jak w przeszłości ważna była Naxos dla starożytnych Greków świadczy kilka wyjątkowych miejsc na tej wyspie. Jednym z nich jest świątynia Demeter. To najcenniejsze stanowisko archeologiczne na wyspie, położone w pobliżu wioski Sangri. Zbudowana została w VI wieku p.n.e. z lokalnego marmuru i służyła kultowi Demeter, bogini plonów oraz urodzaju – nieprzypadkowo wybrano właśnie Naxos, słynącą z żyznych ziem i rolniczej tradycji. Po upadku religii olimpijskiej w czasach chrześcijańskich świątynia została częściowo przekształcona w bazylikę.

Współczesne prace renowacyjne pozwoliły częściowo zrekonstruować ten wyjątkowy zabytek i stworzyć na miejscu kameralne muzeum archeologiczne, w którym można podziwiać znaleziska z wykopalisk, fragmenty marmurowych kolumn oraz poznawać historię tego kultowego miejsca poprzez wystawy i tablice informacyjne. Zwiedzanie świątyni Demeter to obowiązkowy punkt dla pasjonatów antyku.

Więcej informacji o ofercie znaleźć można na stronie internetowej Visitgreece.